ေစာေစာက စာကို ၿပန္ဆက္ပါမယ္။ အဲဒီ atom ေတြက electron ေတြက nucleus ကို ၀ိုင္းပတ္ေနတယ္လုိ႔ ေစာေစာက ဆုိထားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ electron ေတြက သူ႔ဘာသာသူ သြားခ်င္ရာသြားၿပီး ပတ္ခ်င္သလို ပတ္ေနတာ မဟုတ္ပါဘူး။ သူတုိ႔ဟာ nucleus ကို အနီးဆံုးကေန စပတ္ေနတဲ့ shell ၁ ကေန ၇ အထိ ခုနွစ္ခုတိတိ ေပၚမွာ တည္ၿပီး လွုပ္ရွားၾကရတာပါ။ အဲဒီ အကာတစ္ခုခ်င္းစီမွာ s ၊ p၊ d နဲ႔ f ဆိုတဲ့ orbit ေလးခုတိတိရွိပါတယ္။ အဲဒီ ေလးခုစလံုးမွာ သူတို႔ရဲ႕႔ ပံုသ႑န္ကိုယ္စီ electron ပါရွိနုိင္မွု ကိုယ္စီ ရိွၾကပါတယ္။ Orbit အၾကီးေတြက အေသးေတြကို အုပ္ၿပီး ၿဖစ္တည္ေနပါတယ္။
S က စက္လံုး (sphere) သ႑န္ လံုးလံုး၀ိုင္း၀ိုငး္ရွိပါသတဲ့။ P ကေတာ့ စက္လံုး သ႑န္ေပမယ့္လည္း အပိုင္းေလးနွစ္ခုပါပါတယ္။ နည္းနည္းေလးလည္း အ၀န္းက ပိုၾကီးသြားပါတယ္။ေအာက္မွာ ပံုနဲ႔ ၿပထားပါတယ္။
ဒီက ယူထားပါတယ္အေပၚက ပံုမွာ ၿပထားတဲ့အတိုင္းပဲ S orbital က လံုးလံုး၀ိုင္း၀ိုင္းၿဖစ္ေနၿပီးေတာ့ P orbital ကေတာ့ အလံုးနွစ္လံဳး ဆက္ထားသလို သ႑န္နဲ႔ တည္ရွိပါတယ္။ P orbital ၃ မ်ိဳး ရွိပါတယ္။ X, Y နဲ႔ Z ပါ။ အဲဒီ သံုးမ်ိဳးလံုးကို electron ႏွစ္လံုးက ၿဖည့္နုိင္ပါတယ္။ P orbital ကေနစၿပီး အဲဒီလို ပံုသ႑န္ၿဖစ္သြားတာ d နဲ႔ f မွာလည္းပဲ အဲဒီလို သ႑န္ပဲ ရိွၿပန္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ x,y,z လိုမ်ိဳး orbit အခြဲေလးေတြ အေရအတြက္ကေတာ့ ပိုမုိမ်ားၿပားလာပါတယ္။
ေစာေစာက nucleus ကိုပတ္ထားတဲ့ အကာ (shell) ခုနစ္ခုရွိတယ္လုိ႔ ေၿပာခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ အကာေတြရဲ႕႔ ပထမဆံုးတစ္ခုမွာ S orbital တစ္ခုပဲ ပါပါတယ္။ Shell number 2 မွာေတာ့ S နဲ႔ P ႏွစ္ခုပါပါတယ္။ ေနာက္ Shell number 3 မွာေတာ့ S, P, D သံုးခုပါပါတယ္။ Shell number 4 ကမွ စလုိ႔ s,p,d,f ေလးခုလံုး အၿပည့္အစံု ပတ္ပါတယ္။ s မွာ electron ၂လံုး ၀င္နုိင္ပါတယ္။ p မွာ electron ၆ လံုး ၀င္နုိင္ပါတယ္။ Px, Py, Pz ဆိုၿပီး orbital အခြဲသံုးခုပါတာ အေပၚမွာ ေဖာ္ၿပထားခဲ့ပါၿပီ။ d မွာ electron ၁၀လံုး ၀င္နုိင္ပါတယ္။ orbital အခြဲတစ္ခုမွာ electron ၂လံုး စီ ၿဖည့္နုိင္တဲ့အတြက္ d orbital မွာ လက္ခြဲငါးခုပါတယ္လုိ႔ သတ္မွတ္လုိ႔ရနုိင္ပါတယ္။ f orbital မွာ electron ၁၄ လံဳး၀င္နုိင္ပါတယ္။
electron ေတြကို ေနရာခ်ပံုနဲ႔ ပတ္သတ္လို႔ Aufbau Principle ဆိုတာကို ဆက္၇ွင္းၿပပါမယ္။ Aufbau Principle က electron ေတြကို nucleus နဲ႔ အနီးဆံုး အကာကေန ၿပီးေတာ့ ၿဖည့္သြားတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ orbital ေတြအကုန္လံုးကို တစ္လံုးစီ ၿဖည့္သြားလို႔ ၿပည့္သြားမွ ဆက္ၿပီးေတာ့ ဒုတိယတစ္လံုးကို ၿဖည့္ပါတယ္။ အဲဒီလိုၿဖည့္သြားလိုက္တာ အကာတစ္ခုၿပည့္မွ ေနာက္တစ္ခုကို ဆက္သြားပါတယ္။ ပံုနဲ႔ ရွင္းၿပတာက ပိုေကာင္းတယ္ ထင္မိလုိ႔ ပံုၿဖည့္ထားပါတယ္။ မွ်ားၿပထားတဲ့အတိုင္း electron ေတြကို စီသြားပါတယ္။
ေနာက္တစ္ပံုကို ပိုမိုရွင္းလင္းေစဖုိ႔ရာ ရည္ရြယ္ၿပီး ထပ္ၿဖည့္ထားပါတယ္။ ရွစားၾကည့္ပါ။ နားလည္ဖုိ႔ လြယ္ကူမယ္လုိ႔ ထင္မိပါတယ္။ electron ေတြကို ၿဖည့္ပံု ၿဖည့္နည္းပါ။
အခုဆုိရင္ အင္မတန္အေၿခခံက်တဲ့ atom သေဘာတ၇ားကိုေတာ့ ေ၇းလုိ႔ ၿပီးသေလာက္ရွိသြားပါၿပီ။ ေနာက္ထပ္ အေၿခခံ compound ေတြ အေၾကာင္းကို ဆက္ေရးပါ့မယ္။
(ဆက္ရန္)
ေစာေစာက nucleus ကိုပတ္ထားတဲ့ အကာ (shell) ခုနစ္ခုရွိတယ္လုိ႔ ေၿပာခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ အကာေတြရဲ႕႔ ပထမဆံုးတစ္ခုမွာ S orbital တစ္ခုပဲ ပါပါတယ္။ Shell number 2 မွာေတာ့ S နဲ႔ P ႏွစ္ခုပါပါတယ္။ ေနာက္ Shell number 3 မွာေတာ့ S, P, D သံုးခုပါပါတယ္။ Shell number 4 ကမွ စလုိ႔ s,p,d,f ေလးခုလံုး အၿပည့္အစံု ပတ္ပါတယ္။ s မွာ electron ၂လံုး ၀င္နုိင္ပါတယ္။ p မွာ electron ၆ လံုး ၀င္နုိင္ပါတယ္။ Px, Py, Pz ဆိုၿပီး orbital အခြဲသံုးခုပါတာ အေပၚမွာ ေဖာ္ၿပထားခဲ့ပါၿပီ။ d မွာ electron ၁၀လံုး ၀င္နုိင္ပါတယ္။ orbital အခြဲတစ္ခုမွာ electron ၂လံုး စီ ၿဖည့္နုိင္တဲ့အတြက္ d orbital မွာ လက္ခြဲငါးခုပါတယ္လုိ႔ သတ္မွတ္လုိ႔ရနုိင္ပါတယ္။ f orbital မွာ electron ၁၄ လံဳး၀င္နုိင္ပါတယ္။
electron ေတြကို ေနရာခ်ပံုနဲ႔ ပတ္သတ္လို႔ Aufbau Principle ဆိုတာကို ဆက္၇ွင္းၿပပါမယ္။ Aufbau Principle က electron ေတြကို nucleus နဲ႔ အနီးဆံုး အကာကေန ၿပီးေတာ့ ၿဖည့္သြားတယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။ orbital ေတြအကုန္လံုးကို တစ္လံုးစီ ၿဖည့္သြားလို႔ ၿပည့္သြားမွ ဆက္ၿပီးေတာ့ ဒုတိယတစ္လံုးကို ၿဖည့္ပါတယ္။ အဲဒီလိုၿဖည့္သြားလိုက္တာ အကာတစ္ခုၿပည့္မွ ေနာက္တစ္ခုကို ဆက္သြားပါတယ္။ ပံုနဲ႔ ရွင္းၿပတာက ပိုေကာင္းတယ္ ထင္မိလုိ႔ ပံုၿဖည့္ထားပါတယ္။ မွ်ားၿပထားတဲ့အတိုင္း electron ေတြကို စီသြားပါတယ္။
ေနာက္တစ္ပံုကို ပိုမိုရွင္းလင္းေစဖုိ႔ရာ ရည္ရြယ္ၿပီး ထပ္ၿဖည့္ထားပါတယ္။ ရွစားၾကည့္ပါ။ နားလည္ဖုိ႔ လြယ္ကူမယ္လုိ႔ ထင္မိပါတယ္။ electron ေတြကို ၿဖည့္ပံု ၿဖည့္နည္းပါ။
အခုဆုိရင္ အင္မတန္အေၿခခံက်တဲ့ atom သေဘာတ၇ားကိုေတာ့ ေ၇းလုိ႔ ၿပီးသေလာက္ရွိသြားပါၿပီ။ ေနာက္ထပ္ အေၿခခံ compound ေတြ အေၾကာင္းကို ဆက္ေရးပါ့မယ္။
(ဆက္ရန္)
0 comments:
Post a Comment