O_o Basics- 6 hydrocarbons

ကေန႔မွာေတာ့ Organic Chemistry အေၿခခံကို စေ၇းပါမယ္။ Organic Chemistry အေၾကာင္းကို ေၿပာမယ္ဆိုရင္ Hydrocarbon ေတြ အေၾကာင္းက မပါလုိ႔မၿဖစ္ပါဘူး။ Organic compound ေတြအားလံုးကို Hydrocarbon ေတြနဲ႔ ဖြဲ႔စည္းထားတာမုိ႔ပါ။
Hydrocarbon ကို ႏွစ္မ်ိဳးနွစ္စား ခြဲလို႔ရပါတယ္ - unsaturated နဲ႔ saturated ပါ။ အလြယ္ဆံဳး ေၿပာရရင္ saturated ဆိုတာက ေမာ္လီက်ဴးေတြ အားလံုးၾကားမွာ single bond လုိ႔ ေခၚတဲ့ electron ႏွစ္လံုးကို မွ်ထားတဲ့ သေဘာရွိတဲ့ ဓာတ္ေပါင္းေတြကို ေခၚတာပါ။ unsaturated ဆိုတာကေတာ့ ဓာတ္ေပါင္းတစ္ခုမွာ double သုိ႔ triple bond ေတြ တစ္ခု သို႔ တစ္ခုထက္ပိုၿပီး ပါေနတာကို ေၿပာတာပါ။ saturated hydrocarbon က alkane တစ္မ်ိဳးတစ္စားပဲ ရွိေပမယ့္ unsaturated ကေတာ့ double နဲ႔ triple bond နွစ္မ်ိဳးရွိတဲ့အတြက္ alkene - double bond နဲ႔ alkyne - triple bond ဆိုၿပီး ႏွစ္မ်ိဳး ကြဲသြားပါတယ္။
Hydrocarbon ေတြကုိ နာမည္ေပးပံုက ရွင္းပါတယ္။ Saturated hydrocarbon (single bond ေတြပဲ ပါတဲ့ ဓာတ္ေပါင္းေတြ) ကိုဆုိရင္ --ane နဲ႔ အဆံုးသတ္ေပးၿပီး အေရွ႕ကေတာ့ ေရာမအကၡရာနံပါတ္ေတြကို Carbon ဘယ္နွလံုးပါလဲေပၚမူတည္ၿပီးေတာ့ ၿဖည့္စြက္ေပးပါတယ္။ ဥပမာ၊ Carbon ငါးလံုးပါရင္ ေရာမအကၡရာ ငါး က pentose အဲတာကို --ane နဲ႔ အဆံုးသတ္ေပးလိုက္ေတာ့ Pentane ၿဖစ္သြားပါတယ္။ Carbon ေၿခာက္လံုးပါရင္ ေရာမ အကၡရာ ေၿခာက္ - Hex ကိုယူၿပီး --ane ၿဖည့္ေပးလုိက္ပါတယ္။ အဲေတာ့ ဓာတ္ေပါင္းနာမည္က Hexane ပါ။ Unsaturated Hydrocarbon ေတြမွာေတာ့ အဆံုးသတ္ေတြက ကြဲၿပားပါတယ္။ double bond ေတြနဲ႔ ဖြဲ႔စည္းထားတဲ့ unsaturated hydrocarbon ေတြကို --ene နဲ႔ အဆံုးသတ္ေပးၿပီး triple bond ေတြနဲ႔ ဖြ႕ဲ႔စည္းထားတဲ့ ဓာတ္ေပါင္းေတြကိုေတာ့ --yne နဲ႔ အဆံုးသတ္ေပးပါတယ္။ ပါ၀င္တဲ့ Carbon အေရအတြက္ကိုေတာ့ ေရာမနံပါတ္ေတြနဲ႔ပဲ ေပးပါတယ္။
အဲဒီလို နာမည္ေပးနုိင္ဖို႔အတြက္ ေရာမ နံပါတ္ေတြကိုေတာ့ သိဖို႔ လိုပါလိမ့္မယ္။ ေအာက္ဘက္မွာ ေရာမ နံပါတ္ေတြကို လုိအပ္သလို အသံုးၿပဳနုိင္ဖို႔ ပံုနွင့္ေဖာ္ၿပထားပါတယ္။
Hydrocarbon အေၾကာင္းကို ေၿပာမယ္ဆိုရင္ Isomer အေၾကာင္းကိုလညး္ ေၿပာရပါလိမ့္မယ္။ Isomer ဆိုတာက Hydrocarbon ဓာတ္ေပါင္းတစ္မ်ိဳးတည္းကိုပဲ ဖြဲ႔စည္းပံု ပုံသ႑န္အရ ကြာၿခားေနတာကို သံုးတဲ့ အသံုးအႏွုန္းပါ။ ဥပမာၿပရရင္ saturated hydrocarbon တစ္မ်ိဳးၿဖစ္တဲ့ Propane ပါ။ အေပၚက ဇယားမွာ ၿပထားသလုိပဲ Propane မွာ Carbon သံုးလံုးပါပါတယ္။ ေဖာ္ၿမဴလာက C3H8 ပါ။ Propane ကို ရိုးရုိးရွင္းရွင္း ေဟာဒီလို တည္ေဆာက္လို႔ရပါတယ္။အဲဒီလုိ မတည္ေဆာက္ပဲ ေနာက္တစ္နည္းနဲ႔ တည္ေဆာက္ၾကည့္မယ္ ဆုိရင္ ေဟာဒီလို ပံုသ႑န္ ထြက္ပါတယ္။
ႏွစ္ခုလံုးမွာ Carbon နဲ႔ Hydrogen အေရအတြက္ အညီအမွ်ပဲ ပါၾကပါတယ္။ ေဖာ္ၿမဴလာကလည္း တူတူပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ တကယ္တမ္း တည္ေဆာက္ၾကည့္လိုက္တဲ့အခါက်ေတာ့ ဓာတ္ေပါင္းဖြဲ႔ပံုက ႏွစ္မ်ိဳးကြဲသြားပါတယ္။ အဲဒီလုိ ကြဲၿပားေနတတ္တဲ့ နာမည္တူ၊ ပါ၀င္မွုညီမွ်တဲ့ ဓာတ္ေပါင္းေတြကို Isomer ေတြလို႔ ေခၚၾကပါတယ္။ ဒီေလာက္ဆုိရင္ စာဖတ္သူလည္း Isomer ကို သေဘာေပါက္ေလာက္ပါၿပီ။
Isomer ေတြ နဲ႔ ဓာတ္ေပါင္းဖြဲ႔စည္းပံု အေၾကာင္းေတြကို ေၿပာရင္းနဲ႔ ေနာက္ထပ္ထူးၿခားတာ တစ္ခုကိုဆက္ေၿပာပါ့မယ္။ တခါတရံက်ေတာ့ electron ဆြဲအားအရ အတည္ၿငိမ္ဆံုးသ႑န္ကို ဓာတ္ေပါင္းက ယူတဲ့အခါမွာ အ၀ိုင္းသ႑န္ bond ေတြ ၿဖစ္သြားတတ္ပါတယ္။ အဲဒီလုိ အခါမ်ိဳးက်ေတာ့ အဲဒီ ဓာတ္ေပါငး္ရဲ႕ နာမည္ေရွ႕႔မွာ cyclo- ဆိုတာကို ေပါင္းထည့္ေပးရပါတယ္။ ဥပမာ၊ Carbon ငါးလံုးပါတဲ့ pentane ဆုိရင္ cyclopentane ေပါ့။ အဲဒီလို မွည့္ေခၚရပါတယ္။ (*** cyclo-methane နဲ႔ cyclo-ethane ရယ္လုိ႔ မရွိပါဘူး။)
အခုဆိုရင္ Hydrocarbon ေတြအေၾကာင္း အေၿခခံအေတာ္မ်ားမ်ားကို ေဖာ္ၿပလုိ႔ ၿပီးသြားပါၿပီ။ ေနာက္တစ္ပို႔စ္က်ေတာ့မွပဲ Alkane, Alkene ေတြ အေၾကာင္းကို ဆက္ေ၇းပါ့မယ္။

(ဆက္ရန္)