Wednesday, September 30, 2009

သက္ရွိေလးေတြ လံုးတံုးတံုး - ၄ (ဗိုင္းရပ္စ္)

ဗိုင္းရပ္စ္ဆုိတဲ့ ေ၀ါဟာရကို စာဖတ္သူ ၾကားဖူးၿပီးသားၿဖစ္မွာပါ။ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးဆိုတာ ကူးစက္တတ္တယ္၊ ဒုကၡေပးတယ္၊ ေကာင္းက်ိဳးမေပးဘူး စသၿဖင့္ ဆက္စပ္ၿပီးေတြးမိၾကမွာေပါ့။
ဗိုင္းရပ္စ္ဆိုတာ Prokaryote လညး္မဟုတ္သလို Eukaryote လညး္မဟုတ္ပါဘူး။ သူတုိ႔ဟာ သက္ရွိေတြလို မ်ိဳးပြားမွဳကို သူတုိ႔ဘာသာသူတုိ႔ မၿပဳလုပ္နုိင္ၾကပါဘူး။ အားလံုးေသာ သက္ရွိေတြဟာ မိမိဘာသာၿဖစ္ေစ (single cell division) အၿခားေသာ မ်ိဳးတူသက္ရွိေတြနဲ႔ ရင္းနွီးရ်္ၿဖစ္ေစ မ်ိဳးပြားၿခင္းကို ၿပဳလုပ္နုိင္ၾကပါတယ္။ Single Cell ေတြ ၿဖစ္တဲ့ Prokaryote ေတြေတာင္မွပဲ မ်ိဳးပြားၿခင္းကို ၿပဳလုပ္နုိင္ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဗိုင္းရပ္စ္ေတြကေတာ့ မလုပ္နုိင္ၾကပါဘူး။ သူတုိ႔ေတြဟာ သက္ရွိတစ္မ်ိဳးမ်ိဳးအတြင္းမွာ ကပ္ပါးေကာင္အၿဖစ္ေနၿပီး သူတို႔ရဲ႔ အေရအတြက္နဲ႔ မ်ိဳးရိုးဗီဇကို ပြားၾကရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူတို႔ကို Parasite လို႔ပဲ ေခၚလို႔ရပါတယ္။

ဗိုင္းရပ္စ္ေတြဟာ သက္ရွိတစ္မ်ဳိးမ်ိဳးရဲ႕ ကိုယ္ထဲကို သူတုိ႔အတြင္းက ပင္မ အလုပ္လုပ္တဲ့ protein ေတြပါတဲ့ capsule ေလးကို ထည့္လိုက္ပါတယ္။ ၿပီးေနာက္မွာေတာ့ အဲဒီ capsule ေလးေတြဟာ သူတုိ႔ ေ၇ာက္၇ွိေနတဲ့ cell အတြင္းက အာဟာရေတြကို အသံုးၿပဳၿပီး ေနာက္ထပ္ ဗိုင္းရပ္စ္ေတြကို ပြားပါေတာ့တယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ေတြကို protein အကာတစ္ခုက ကာကြယ္ေပးၿပီး အဲဒီ အကာနဲ႔ပဲ cell ေတြကို ကပ္တြယ္ရပါတယ္။

ဗိုင္းရပ္စ္ေတြရဲ႕ မ်ိဳးပြားနညး္ေနာက္တစ္မ်ိဳးကေတာ့ cell ေပၚမွာတြယ္ၿပီးေတာ့ သူတို႔ရ႕ဲ႕႔ဗီဇေတြကို အတြင္းကို ထိုးသြင္းလိုက္တာပါပဲ။ အဲဒီ ဗီဇေတြက ပင္မcell ရဲ႔ ဗီဇနဲ႔ ေပါင္းစပ္ၿပီးတဲ့ေနာက္မွာေတာ့ အဲဒီ cell ပြားတုိင္းပြားတိုင္းမွာ ဗီဇကြဲၿပားေနၿပီၿဖစ္တဲ့ cell ေတြကိုပဲ ရရွိပါေတာ့တယ္။ ေအာက္မွာ ပံုနဲ႔ ၿပထားပါတယ္။

(ေဟာဒီက ယူထားပါတယ္)

ဗိုင္းရပ္စ္ေတြဟာ cell အတြင္းကို က်ဴးေက်ာ္တဲ့အခါမွာ ႏွစ္မ်ိဳးေသာအေၿခအေနတုိ႔ ၿဖစ္နုိင္ေၿခရွိပါတယ္။ ပထမတစ္မ်ိဳးကေတာ့ အဲဒီ ဗီုင္းရပ္စ္ေတြဟာ cell အတြင္းမွာပဲ ပြားလာၿပီးေနာက္ပိုင္း ၾကီးထြားလာတဲ့အခါမွာ cell ကို ဖ်က္ၿပိး အၿပင္ကိုထြက္လာၾကပါလိမ့္မယ္။ ေနာက္တစ္မ်ိဳးကေတာ့ အဲဒီcell ေတြရဲ႕႔ မ်ိဳးရိုးဗီဇက နဂိုမူလ က်ဴးေက်ာ္ခံရတဲ့ cell ရဲ႕ ဗီဇတစိတ္တပိုင္းအၿဖစ္နဲ႔ ဆက္လက္တည္ရွိသြားနုိင္တာပါ။ အဲဒီလိုၿဖစ္ရင္ မ်ိဳးရိုးဗီဇေၾကာင့္ၿဖစ္တဲ့ ေရာဂါေတြကို ၿဖစ္ေစနုိင္ပါတယ္။ ဘာၿဖစ္လုိ႔လဲဆုိေတာ့ ဗီဇလို႔ေခၚတဲ့ DNA ေတြက ကိုယ္ခႏၵာတစ္ခုလံုးမွာရွိတဲ့ ၿဖစ္မွဳပ်က္မွဳ အရာအားလံုးအတြက္ protein ေတြကို ညႊန္ၾကားထုတ္လုပ္ၿပီး ထိန္းခ်ဳပ္ထားလို႔ပါ။ အဲတာေၾကာင့္ ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္လည္း မ်ိဳးရိုးဗီဇ ေရာဂါေတြၿဖစ္လာနုိင္ပါတယ္။

(ဆက္၇န္)

0 comments: